انجمن حسابداری و فناوری اطلاعات اراک

انواع شركتهاى سهامى

طبق قانون تجارت شركتهاى سهامى به دو نوع تقسيم مى شوند:

الف -  شركتهاى سهامى عام:

شركتهايى كه موسسين آنها قسمتى از سرمايه شركت را از طريق فروش سهام به مردم تامين مى كنند، شركت سهامى عام ناميده مى شوند.

ب -  شركتهاى سهامى خاص:

شركتهايى كه تمام سرمايه آنها در موقع تاسيس منحصرا توسط موسسين تامين مى گردد، شركتهاى سهامى خاص ناميده مى شوند.

*: در شركتهاى سهامى عام و خاص عبارت «شركت سهامى عام» و «شركت سهامى خاص» بايد قبل از نام شركت يا بعد از آن بلافاصله در كليه اوراق، اطلاعيه ها و آگهى هاى شركت به طور روشن و خوانا قيد گردد.

تفاوتهاى عمده بين شركتهاى سهامى عام و خاص

1-  قسمتى از سهام شركت سهامى عام در مرحله تاسيس به مردم عرضه مى شود، در حالى كه سهام شركتهاى سهامى خاص، بايد كلا توسط موسسين تامين گردد.

2-  تعداد شركاء در شركت سهامى عام حداقل 5 نفر و در شركت سهامى خاص 3 نفر مى باشد.

3 -  سرمايه شركت سهامى عام در هنگام تاسيس حداقل 5 ميليون ريال و در شركتهاى سهامى خاص حداقل يك ميليون ريال مى باشد.

4 -  مبلغ اسمى سهام شركتهاى سهامى عام نبايد بيشتر از 10000 ريال باشد. ولى در شركتهاى سهامى خاص سقفى براى آن وجود ندارد.

5 -  شركت سهامى عام مى تواند طبق قانون تجارت، اوراق قرضه منتشر نمايد در حالى كه براى شركتهاى سهامى خاص چنين امرى پيش بينى نشده است.

6 -  در مورد پاداش مديران، مبلغ پاداش در شركت سهامى عام از 5% و در شركت سهامى خاص از 10% سود قابل پرداخت به صاحبان سهام نبايد تجاوز كند.

7-  در هنگام تاسيس شركت سهامى عام، موسسين بايد حداقل 20% سهام شركت را تعهد نمايند، در حالى كه در شركتهاى سهامى خاص موسسين بايد 100% سهام شركت را تعهد كنند.

8 -  در تاسيس شركت سهامى عام تشكيل مجمع عمومى موسس اجبارى است در حالى كه در شركت سهامى خاص الزامى نمى باشد.

ويژگى هاى شركت سهامى

الف -  شخصيت قانونى مستقل

ب -  مسؤوليت محدود سهامداران

ج -  جدايى مديريت و صاحبان سهام

د -  تداوم بقاء و قابليت انتقال مالكيت

ﻫ -  سهولت جمع آورى سرمايه

و -  كنترل و نظارت دولتى

سازمان شركتهاى سهامى

سهامداران كه مالكين اصلى شركت مى باشند شركت را بر اساس شرايط و مقرراتى كه در قوانين تجارى و اساسنامه شركت آمده است اداره و بر آن نظارت مى نمايند. براى اداره امور شركت، سهامداران در مجمع عمومى صاحبان سهام از ميان خود افرادى را جهت عضويت در هيات مديره و اداره شركت انتخاب مى كنند. برنامه ها و خط مشى آتى شركت به وسيله هيات مديره ترسيم و نظارت بر كار اين هيات از طريق بازرسان قانونى كه منتخب سهامداران مى باشند صورت مى گيرد. به موجب قانون تجارت شركتهاى سهامى داراى سه ركن اساسى زير مى باشند:

۲- هیات مدیره

۳- بازرسان

تشكيل شركت سهامى

هرگاه افرادى معين درصدد فعاليت در رشته خاصى از صنعت باشند، بايد در مورد ميزان سرمايه و نحوه تامين آن بررسى هاى لازم را بعمل آورده و چنانچه خود قادر به تامين تمام سرمايه آن نباشند، احتمالا اقدام به تاسيس شركت سهامى عام نمايند.

مراحل تشكيل شركت سهامى عام

طبق قانون تجارت،‌براى تاسيس شركت سهامى عام، موسسين بايد 20 درصد سرمايه شركت را تعهد نموده و لااقل 35% از مبلغ تعهد شده را در حسابى به نام شركت در شرف تاسيس نزد يكى از بانكها سپرده و سپس اظهارنامه اى به ضميمه طرح اساسنامه شركت و طرح اعلام پذيره نويسى سهام كه به امضاى كليه موسسين رسيده باشد،‌ در تهران به اداره ثبت شركتها و در شهرستانها به دايره ثبت شركتها تسليم و رسيد دريافت كنند.

• نكته: به طوركلى پذيره نويسى يعنى تعهد پرداخت يا تعهد انجام امرى. در شركتهاى سهامى منظور از پذيره نويسى، تعهد پرداخت بهاى سهم مى باشد.

تشكيل شركت سهامى خاص

براى تشكيل شركت سهامى خاص و ثبت آن در اداره ثبت شركتها، فقط تسليم اظهارنامه به ضميمه مدارك زير به مركز ثبت شركتها كافى مى باشد.

الف -  اساسنامه شركت

ب -  اظهارنامه اى كه دلالت بر تعهد كليه سهام و گواهينامه بانكى حاكى از تاديه قيمت نقدى آن كه نبايد كمتر از 35% كل سهام باشد.

ج -  قبول سمت مديريت و بازرسى توسط مديران و بازرسان بعد از انتخاب آنها

د -  ذكر نام روزنامه كثيرالانتشارى كه هر گونه آگهى راجع به شركت تا تشكيل اولين مجمع عمومى عادى در آن منتشر خواهد شد.

 تعريف و خصوصيات سهام

سهم ، سند قابل معامله اى است كه نماينده مالكيت دارنده آن در شركت سهامى مى باشد و معمولا داراى حق راى، حق در سود، حق در داراييها و حق تقدم در خريد سهام جديد شركت مى باشد.

سهام عادى، دارندگان سهام عادى صاحبان اصلى و نهايى شركت محسوب مى شوند ضمن آنكه آنها معمولا از تمامى حقوق ذكرشده براى سهام بهره مند هستند.

سهام ممتاز، سهام ممتاز يكى از اجزاء حقوق صاحبان سهام است، اما برخى از ويژگيهاى سهام عادى و اوراق قرضه را ممكن است تواما دارا باشد. پاره اى از ويژگيهاى سهام ممتاز عبارتند از: اولويت در دريافت سود، قابليت تبديل به سهام عادى، نداشتن حق راى، اولويت نسبت به سهام عادى در هنگام تصفيه، و قابليت بازخريد از طرف شركت.

صرف (كسر) سهام، اگر سهام به بهايى بيش (كمتر) از ارزش اسمى يا ارزش اظهار شده به فروش رسد، مازاد (كسرى) را صرف (كسر) سهام مى نامند.

سهام مجاز، تعداد سهامى كه شركت قانونا مجاز به انتشار آن است.

سهام منتشر شده، تعداد سهامى كه صادر شده است.

سهام جارى (سهام در دست سهامداران يا سهام در جريان)، سهامى كه منتشر شده و در دست سهامداران است. در ايران سهام منتشر شده و سهام جارى، از آنجا كه سهام خزانه وجود ندارد با هم برابرند.

سهام خزانه، سهامى كه قبلا منتشر شده و بعدا توسط خود شركت بازخريد شده است. بازخريد سهام در قانون تجارت ايران ممنوع است.

سهام تعهد شده (پذيره نويسى شده)، سهامى كه بطور نسيه فروخته شده و بهاى آن به طور كامل دريافت نشده است.

سهام با ارزش اسمى، ارزش اسمى هر سهم، مبلغ معين شده براى هر سهم است كه در اساسنامه شركت سهامى منعكس مى گردد و روى هر ورقه سهم نيز چاپ مى شود. بر اساس قانون تجارت ايران ارش اسمى هر سهم نبايد از 10000 ريال تجاوز كند.

سهام بدون ارزش اسمى، انتشار اينگونه سهام بر اساس قانون تجارت ايران ممنوع است ولى در برخى از كشورها چنين سهامى منتشر مى شود و ارزشى نيز توسط مديريت براى آن تعيين مى گردد. اصطلاحا به اين ارزش، ارزش اظهار شده (ارزش اعلام شده يا ارزش تعيين شده) اطلاق مى شود. از نظر مقاصد حسابدارى استفاده از ارزش اظهار شده همانند استفاده از ارزش اسمى است.

سهام با نام، سهام بانام سهامى است كه روى آن نام دارنده آن قيد مى گردد. نقل و انتقال اين نوع سهام بايد در دفتر سهام شركت به ثبت برسد و صاحب سهم بايد شخصا يا توسط وكيل خود انتقال را در دفتر شركت تصديق و امضا نمايد.

سهام بى نام، سهامى است كه روى آن نام صاحب آن ذكر نمى گردد و به صورت سند در وجه حامل بوده و دارنده آن، مالك آن شناخته مى شود مگر آنكه خلاف آن قانونا ثابت شود.